Chạy bộ là một trong số ít các môn thể thao mà ngay cả những người tập luyện nghiêm túc cũng được dặn dò rằng không cần lo lắng về kỹ thuật cá nhân. Bạn sẽ nghe nhiều người nói: “Cứ chạy đi, cơ thể bạn sẽ tự tìm ra động tác chạy hiệu quả nhất.”
Tôi không đồng tình với cách nghĩ ấy. Với tôi, mọi thứ đều có chỗ để cải thiện và chạy bộ không phải ngoại lệ. Một huấn luyện viên bóng chày sẽ không nói với cáu thủ đánh bóng rằng: “Cứ tập vung chày đủ nhiều rồi cậu sẽ giỏi thôi.” Vị huấn luyện viên sẽ chỉ ra các cách để các cẩu thủ chơi hiệu quả hơn hoặc điều chỉnh vị trí để phát huy hết năng lực cá nhân. Điều đó cũng đúng với chạy bộ.
Tại sao động tác chạy lại quan trọng?
Nhiều vận động viên có động tác chạy xấu xí đã từng chiến thắng và lập kỷ lục. Ví dụ nổi tiếng nhất trong thể thao hiện đại là vận động viên người Anh Paula Radcliffe, người đã lập kỷ lục marathon nữ thế giới năm 2003 và hiện vẫn chưa ai vượt qua. Tôi nhớ lần đầu tiên trông thấy cô ấy ở một cuộc đua 10.000 m trên đường track (đường chạy trong sân vận động) tại châu Âu. Tôi nghĩ bụng: “Cô ấy không thể nào giành chiến thắng với đầu và cổ lắc lư thế kia.” Và rồi cô ấy thắng. Từ đó, tôi biết được rằng điểm cốt yếu nằm ở động cơ — trái tim và lá phổi của bạn.
Một người cũng đã từng giành huy chương bạc Olympic và vô địch giải New York City Marathon như tôi, Priscah Jeptoo, người Kenya, cũng có động tác chạy không phổ biến đối với một vận động viên tầm cỡ thế giới. Cô ấy có kiểu chạy đầu gối chạm nhau, còn phẩn cẳng chân lăng ra bên ngoài trong từng bước chạy. Dẫu vậy, cô vẫn nằm trong danh sách các vận động viên marathon hàng đầu thế giới. Do đó, rõ ràng người chạy đẹp nhất chưa chắc đã là vận động viên giỏi nhất.
Các vận động viên có nên cải thiện động tác xấu ?
Nhưng không có nghĩa là các vận động viên với các động tác chạy bất thường không thể cải thiện thành tích. Đôi khi ta thừa hưởng những tật cố hữu trên cơ thể; khi ấy, cố gắng chạy với một động tác chạy khác hẳn có thể gây nên thảm họa. Nhưng ta luôn có thể cải thiện điểm yếu. Bàn tay trái của tôi có xu thế đánh ra ngoài một chút khi chạy. Nhờ để ý đến điều này và nhắc nhở mình giữ tay gần cơ thể hơn, tôi có thể chạy hiệu quả hơn.
Cách nghĩ của tôi là, nếu như có thể chạy đạt được mức thời gian nào đó với các nhược điểm trong động tác chạy của mình, thì tôi còn có thể chạy nhanh hơn nữa khi tìm ra cách khắc phục nhược điểm. Đối với trường hợp như Priscah Jeptoo, tôi nghĩ nếu cô ấy chạy đua với ai đó có bộ máy khỏe ngang bằng nhưng lại có động tác chạy tốt hơn, thì cô ấy sẽ bị đánh bại.
Bạn luôn luôn có thể cải thiện được điều gì đó. Mức độ cải thiện ở từng lĩnh vực lớn tới đâu hoàn toàn phụ thuộc vào bạn. Nhưng thật sai lầm khi nói: “Tôi sẽ trở thành vận động viên chạy giỏi nhất có thể nhưng đừng để ý đến động tác chạy của tôi.”
Động tác chạy bộ ảnh hưởng thế nào đến thành tích ?
Đơn giản là, với cùng lượng năng lượng tiêu thụ, mỗi động tác chạy hiệu quả hơn sẽ giúp bước chạy của bạn xa hơn. Bạn sẽ đến vạch đích nhanh hơn. Ngoài ra, nhờ chuyển động được định hướng tiến về phía trước tốt hơn, bạn sẽ ít có khả năng dồn áp lực vào các bộ phận cơ thể vốn không sinh ra để hấp thụ áp lực đó; như vậy, bạn sẽ giảm được nguy cơ chấn thương. Bạn có thể dễ dàng gặp thất bại chỉ vì một nhược điểm trong động tác chạy.
Ví dụ như, nếu đầu nhô ra phía trước chứ không thẳng với vai và thân người, có thể bạn sẽ chạy với bước quá dài, hay ngả người ra trước quá nhiều, hoặc có thời gian tiếp đất lâu hơn (hoặc cả ba lỗi này). Điều đó sẽ đưa gân khoeo lên cao, ra phía sau nhiểu hơn là phía dưới thân người, gây ra chuột rút hoặc chấn thương, cũng như ghìm tốc độ chạy. Những vấn để kiểu như vậy có thể không ảnh hưởng lớn đến cuộc đua 5K hoặc bán marathon (mặc dù sẽ khiến bạn chạy chậm hơn). Nhưng với cự ly marathon, bạn sẽ gặp rắc rối. Điểm yếu trong cơ chế chạy của bạn sẽ bị phơi bày, và có thể khiến bạn không đạt được mục tiêu. Ngoài ra, đơn giản là động tác chạy tốt hơn sẽ giúp bạn cảm thấy chạy dễ dàng và thú vị hơn. Chạy bộ mà dễ chịu thì ai chẳng thích! Bạn càng thoải mái khi chạy, thì càng muốn chạy hơn và tiến bộ nhanh hơn.
Theo Meb Keflezighi (Nguyễn Kiến Quốc dịch)